Vezels zijn hét hoofdingrediënt van ieder paardenrantsoen. Dat weten we allemaal, toch? Je weet dat vezels een cruciale rol spelen in de spijsvertering bij paarden, maar wat weet je eigenlijk over vezels als bron van koolhydraten (energie)? In deze Science Sunday leggen we je uit wat vezels en koolhydraten precies zijn, waarom een paard ze nodig heeft en welke vezels een goede bron zijn van koolhydraten. Aan het eind van het artikel vind je ook nog een aantal nuttige tips van onze voedingsexperts!

De hele dag door heeft een paard energie nodig. De ene keer wat meer, bijvoorbeeld tijdens een intensieve training, en de andere keer wat minder, bijvoorbeeld als hij slaapt. Ieder proces in het lichaam kost energie en dat moet ergens vandaan komen. Net als mensen gebruiken paarden daarvoor koolhydraten. Er zijn verschillende soorten koolhydraten, zoals monosachariden (een enkelvoudige suiker zoals glucose en fructose), disachariden (samengestelde suikers zoals sucrose en lactose) en polysachariden (meervoudige suikers zoals zetmeel en cellulose). Het paardenlichaam gebruikt koolhydraten als bron van energie die worden gebruikt als brandstof voor de cellen.

Voedingsvezels

Als we het hebben over vezels dan bedoelen we voedingsvezels. Deze voedingsvezels zijn koolhydraten die door een bacteriële omzetting gefermenteerd worden. Een paard heeft niet alleen vezels nodig voor de benodigde energie, maar gebruikt vezels ook voor de stoelgang én het immuunsysteem. Vezels zijn eigenlijk een noodzakelijke ‘multitool’ in het paardenlichaam, door hun functie zorgen ze voor een goedwerkend maagdarmkanaal wat weer zorgt voor een goede opname van voedingstoffen en een goede afweer.

Soorten vezels  

Dat vezels een belangrijke functie vervullen in de spijsvertering, dat is waarschijnlijk niet nieuw voor je. Dat komt omdat een paard een herbivoor is; hij eet alleen plantaardig materiaal en zijn hele stelsel is hier dan ook op aangepast. Er zijn veel verschillende vezels maar over het algemeen komt een vezel uit plantaardig materiaal, zoals gras maar ook luzerne, bietenpulp, kaf van granen en je vindt vezels ook (weleens waar in mindere mate) in krachtvoer.

Kortweg kun je vezels opdelen in twee soorten: fermenteerbare en niet-fermenteerbare vezels. Bacteriën breken de fermenteerbare vezels af in de blinde- en dikke darm. Daarna worden ze omgezet in vluchtige vetzuren die energie voor het paardenlichaam opleveren. De niet-fermenteerbare vezels leveren geen energie maar hebben een belangrijke functie in de stoelgang. Ruwvoer heeft een hoog aandeel vezels die goed verteerbaar zijn voor een paard. De basisbehoefte aan vezels haalt een paard uit het dagelijkse aanbod ruwvoer. Ook in krachtvoer kunnen vezels zitten. Cavalor FiberForce heeft bijvoorbeeld een hoog aandeel vezels. Meer lezen over alle verschillende ruwvoer? Lees dan dit artikel.

We maakten een mooie video over de spijsvertering van een paard, die kun je hieronder bekijken.

Belang van prebiotica

Het darmmicrobioom kom je vaak tegen in relatie tot vezels. In en op het lichaam bevinden zich veel micro-organismen, zoals bacteriën, virussen en gisten. Gezamenlijk worden deze het microbioom genoemd. Door een overwicht van goede micro-organismen heeft het darmmicrobioom een positieve invloed op de gezondheid van het paard. Vezelrijke voeding ondersteunt de ontwikkeling van een stabiel en gezond microbioom. Prebiotica is de voeding voor de goede bacteriën en vezels zijn de meest natuurlijke prebiotica.

Kwaliteit van de vezel

Het is lastig om een 100% betrouwbare inschatting te maken van de hoeveelheid vezels die een paard binnen krijgt. Mestballen kunnen je er wel veel over vertellen. Mooie ronde mestballen die niet waterig, stengelig of juist droog zijn is het uitgangspunt. Als de structuur nog erg grof is dan kan dat wat zeggen over het gebit van het paard maar ook de gezondheid van de darmflora. Een verstoord darmmicrobioom kan vezels niet voldoende verteren, pre- of probiotica kunnen hierbij helpen. Ook koliek en diarreeklachten hebben vaak een relatie met de vezelinname. De oplossing is een rantsoen met voldoende vezels. Je kunt de hoeveelheid vezels niet met het blote oog bepalen, gelukkig biedt een uitgebreide analyse uitkomst. Je kunt daarmee de verteerbaarheid van de ruwe celstof en de kwaliteit van de beschikbare vezels bepalen. Over het algemeen zijn analyses van ruwvoer alleen zinvol als je hooi of voordroog voert uit een grote badge afkomstig van hetzelfde land.

Hoe langer de vezel (>2 centimeter) hoe langer het paard moet kauwen en hoe meer speeksel er geproduceerd wordt. Dat is goed voor het neutraliseren van het maagzuur. Lange vezels stimuleren ook de darm bewegelijkheid wat zorgt voor een goede vertering en minder kans op koliek. Niet alleen speeksel is een voordeel van lang kauwen. Het zorgt ook voor afslijting van de tanden en zorgt ervoor dat het voer langzamer opgenomen wordt.

Het onderwerp ‘vezels’ is enorm belangrijk als het gaat om gezonde en goede paardenvoeding. We maakte er zelfs een Valor over, die kun je hier lezen.

Tips van de specialist

Vezels zijn belangrijk voor de algehele gezondheid. Uit ruwvoer haalt een paard de meeste vezels, toch kun je met krachtvoer veel aanvullen en dus extra ondersteunen. Vezels via krachtvoer is een ideale aanvulling op het rantsoen.

Dierenarts Erica Reijerkerk weet alles van de interne gezondheid van paarden. Ze heeft een aantal tips:

• Voer altijd voldoende vezels via ruw- en krachtvoer. Onbeperkt is niet altijd beter. Een paard heeft meer belang bij meerdere porties op een dag afgestemd op zijn energiebehoefte. 
• Het gebit is de eerste stap in het verteringproces. Jaarlijks laten nakijken is aan te raden!  
• Beweging heeft een invloed op de spijsvertering. Pas het rantsoen aan op de training van je paard
• Doe een dagelijkse screening om een goed idee te hebben van de gezondheid van je paard

Vezelrijk voer van Cavalor voor een gezond paard van binnenuit

Cavalor Strucomix Original is een vezelrijk krachtvoer zonder haver. Voor paarden die recreatief gereden worden of zelfs op rust staan, is dit een goede aanvulling op het rantsoen/ruwvoer. De kruiden en probiotica zorgen voor een goede darmwerking en een natuurlijke weerstand. Heel smaakvol en daardoor ideaal voor moeilijke eters.

Cavalor FiberForce bevat veel ruwe celstof die deel uitmaakt van Fiber Plus, afkomstig van hoogwaardige celstofbronnen zoals luzernestengels, spelt en lijnvezels. Deze vezels zijn de motor van de darmen van ieder paard. De vezelrijke mix met lange vezels is laag in suiker (5%) en zetmeel (3%). Hierdoor blijft een laag bloedglucose- en insulinegehalte in stand. Dit maakt Cavalor FiberForce ook goed geschikt voor paarden die gevoelig zijn voor stofwisselingsziekten.  

Cavalor FiberForce Gastro is een vezelrijke mix voor een gebalanceerde maagfunctie. Bevat een hoog aandeel vezels bestaande uit een mix van luzerne- en teffkorrels, bietenpulp en 8% timotheestengels, ideaal om de speekselproductie te stimuleren en maagzuur te neutraliseren. De kruidenmix beschermt de maagwand tegen irritatie en de vezels zijn zachter en mede daarom is er minder kans op irritatie. Daarbij heeft een bijsturende werking om de pH-waarde in de maag neutraal te houden.

Cavalor Silhouette is een vezel/eiwitrijke mix om gezond in vorm te blijven of af te slanken. Bij het beperken van de energie-inname, is het van cruciaal belang om te voorzien in de behoefte aan andere essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamines en mineralen. Het verhoogde gehalte eiwit helpt tevens de spiermassa te behouden tijdens het afslanken.

Cavalor Strucomash Beet is een vezelrijke mash. Het bevat goed verteerbare vezelbronnen, incl. 30% bietenpulpvlokken, een weldaad voor de darmwerking. De mash is makkelijk te eten en verteren, ook voor oudere paarden of paarden met tandproblemen.

Cavalor OilMega zorgt voor een gezond paard. De omega 3 – 6 – 9 vetzuren samen met het natuurlijk antibioticum zorgen voor een gezonde darmflora en extra ondersteuning van het immuunsysteem. Het zorgt voor een glanzende vacht, gezonde darmflora en verbeterde immuniteit.