Eiwitten zijn de bouwstenen van het paardenlichaam, een feit dat je waarschijnlijk al kent. Maar hoe werkt dit precies? Wat zijn eiwitten eigenlijk en waarom zijn ze zo belangrijk voor de opbouw en het herstel van spieren? In deze Science Sunday gaan we dieper in op het onderwerp ‘eiwitten’.

Wat is een eiwit precies?

Eiwitten zijn complexe organische verbindingen die essentieel zijn voor de opbouw, structuur en functie van cellen, weefsels en organen in levende organismen. Ze zijn samengesteld uit aminozuren die aan elkaar zijn gekoppeld door middel van chemische bindingen. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten en er zijn 21 verschillende soorten aminozuren die in verschillende combinaties en volgordes worden gerangschikt om een grote verscheidenheid aan eiwitten te vormen.

Eiwitten hebben verschillende taken in het paardenlichaam. Ze helpen bij het opbouwen en herstellen van weefsels, zoals spieren, botten en organen. Eiwitten spelen ook een belangrijke rol bij het reguleren van chemische reacties, het vervoeren van stoffen door het lichaam, het ondersteunen van het immuunsysteem en als boodschappers voor signalen in het lichaam, zoals hormonen.

Kortom, eiwitten zijn heel belangrijk omdat ze het lichaam helpen functioneren. Ze zijn de bouwstenen die nodig zijn voor de groei en het herstel van het lichaam en spelen een rol bij het behouden van een goede gezondheid.

Een paard kan geen essentiële aminozuren aanmaken

De termen “essentiële” en “niet-essentiële” aminozuren kunnen verwarrend zijn. Er wordt vaak gedacht dat niet-essentiële aminozuren niet noodzakelijk zijn voor paarden, maar dat is niet juist. De termen verwijzen eigenlijk naar de bron waarvan we ze vandaan halen en niet naar de behoefte van het paard. Elk paard heeft namelijk alle aminozuren nodig om eiwitten te kunnen produceren, zowel essentiële als niet-essentiële. Het verschil zit in het feit dat essentiële aminozuren niet door het lichaam zelf aangemaakt kunnen worden en dus via voeding moeten worden verkregen. Niet-essentiële aminozuren daarentegen worden wel door het lichaam zelf aangemaakt.

Dit zijn de negen essentiële aminozuren die een paard via voeding moet krijgen:

• Lysine​
• Methionine​
• Threonine​
• Tryptophan​
• Valine​
• Histidine​
• Phenylalanine​
• Leucine​
• Isoleucine

Deze aminozuren kan het paardenlichaam zelf aanmaken:

• Glutamate​
• Glutamine​
• Aspartate​
• Asparagine​
• Tyrosine​
• Cysteine​
• Glycine​
• Proline​
• Alanine​
• Serine​
• Selenocysteine​
• Arginine

Het unieke aminozuur recept

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren die aan elkaar zijn gekoppeld door middel van chemische bindingen. Deze aminozuren vormen lange ketens en de volgorde en combinatie van aminozuren bepalen de structuur en functie van het eiwit. Er bestaan in totaal 21 aminozuren die op verschillende manieren kunnen worden gerangschikt om een breed scala aan eiwitten te vormen. Elke aminozuurketen vormt een uniek eiwit met specifieke eigenschappen en functies.

Het dieet van paarden speelt een belangrijke rol bij het leveren van de benodigde aminozuren voor de opbouw van nieuwe eiwitten.  Elke eiwitbron bevat  verschillende hoeveelheden  van bepaalde aminozuren, elk met een uniek aminozuurprofiel. Dus elke eiwitbron levert andere aminozuren aan. Daarmee dat het type en de kwaliteit van de eiwitbron in het dieet  een invloed hebben op hoe goed paarden nieuwe eiwitten kunnen opbouwen. Het is belangrijk om paarden een uitgebalanceerd dieet te geven dat voldoende essentiële aminozuren bevat om ervoor te zorgen dat ze in staat zijn om voldoende eiwitten op te bouwen voor groei, herstel en andere lichaamsfuncties.

Wat moet je onthouden?

• Een eiwit is een keten van aminozuren
• Alle 21 aminozuren zijn nodig in het lichaam
• Essentiële aminozuren moeten worden geleverd door de voeding
• Elk eiwit heeft een uniek aminozuurprofiel
• De kwaliteit van de eiwitbron in de voeding heeft een grote invloed op hoe goed paarden nieuwe eiwitten kunnen opbouwen

Waarom heeft een paard eiwitten nodig?

Het grootste gedeelte van een paard bestaat uit water, maar liefst 65%! Maar wist je dat als we kijken naar voedingsstoffen, eiwitten op nummer 2 komt? Eiwit is de meest aanwezige voedingstof in het lichaam met ongeveer 16%. Vergelijk dit met vet (12%), mineralen (3%) of koolhydraten (1%) en je snapt dat eiwitten een belangrijk onderdeel vormen van het rantsoen. Eiwitten worden niet voor niets bouwstoffen genoemd voor het lichaam/leven. Aminozuren zijn nodig om nieuwe lichaamseiwitten te maken en dus bouwstoffen voor:

• Lichaamsweefsels
• Bloed, organen, cellen, spieren, huid, haar, hoef..
• Groei van de foetus, melkproductie
• Enzymen, hormonen, transport
• Imuuncellen
• En meer!

Als een paard te weinig eiwitten krijgt dan heeft dat een behoorlijke invloed op veel processen. Je kunt denken aan gewichtsverlies, verlies van spieren, verminderde voeropname, slechte vacht- en hoefkwaliteit, verminderde groei van jonge paarden of een verminderd immuuunsysteem. Een tekort aan eiwitten kan zorgen voor een slechte gezondheid en condititie. Eiwit is een essentielevoedingstof in de  voeding voor het behoud van de gezondheid van de paarden!

Van eiwit tot voedingstof

Omdat ruwvoer het grootste aandeel vormt van het rantsoen, halen paarden een groot deel van de dagelijkse behoeften aan eiwitten uit het hooi of gras. Belangrijk is wel dat de kwaliteit van het eiwit in ruwvoer vaak lager is dat dat in krachtvoer en supplementen. Dus voor paarden met hogere eiwitbehoeften (zoals sport, groei, dracht, etc.) vul je best het rantsoen aan met een krachtvoer, balancer of supplement dat een betere kwaliteit eiwitbron bevat.

Maar hoe worden deze eiwitten nu eigenlijk verteerd naar aminozuren die het paard vervolgens kan gebruiken? Eiwitten uit het voeder worden aangeleverd in lange en ingewikkelde ketens. Het voedsel gaat door naar de maag, waar de eiwitten worden blootgesteld aan maagzuur en enzymen, zoals pepsine. Het maagzuur is belangrijk om de complexe eiwitketens open te brengen zodat enzymen zoals pepsine vervolgens de ketens kunnen afbreken naar kleinere componenten.

Het voedsel komt vervolgens in de dunne darm terecht, waar verdere vertering plaatsvindt. Hier worden de peptiden afgebroken tot individuele aminozuren met behulp van enzymen, zoals trypsine en chymotrypsine, die worden geproduceerd door de alvleesklier.

De aminozuren worden vervolgens opgenomen door de darmwand en komen in de bloedbaan terecht. Dit proces van opname vindt plaats via actief transport en diffusie, waarbij de aminozuren worden opgenomen door de cellen van de darmwand en in de bloedvaten terechtkomen.

De opgenomen aminozuren worden door het bloed getransporteerd naar verschillende weefsels en organen in het lichaam, waar ze worden gebruikt voor de opbouw en herstel van nieuwe lichaamseiwitten.

Maar niet alle eiwitten worden op dezelfde manier verteerd. Een eiwit kan namelijk ook verteerd worden in de dikke darm. In dit proces is het eind product alleen niet een goed opneembaar aminozuur, maar ammoniak wat niet bijdraagt aan de opname van eiwitten/aminozuren. Om het eiwit te gebruiken als bouwblok moet het dus verteerd worden in de dunne darm en niet in de dikke darm!

Hoe je daarvoor zorgt? Dan kijken we naar de kwaliteit van de eiwitten! We ‘waarderen’ de kwaliteit van een eiwit op verteerbaarheid in de dunne darm alsook het aminozuurprofiel dat het aanlevert. Want enkel eiwitten die verteerd worden in de dunne darm leveren de aminozuren (bouwstenen) aan. Hierbij is de bron van het eiwit van belang. Zo zijn eiwitten uit krachtvoer zijn vaker makkelijker te verteren voor een paard dan eiwitten uit ruwvoer. Het aminozuurprofiel daarentegen bepaalt welke aminozuren er aangeleverd worden. aminozuurprofiel . Des te meer het gegeven aminozuurprofiel uit het rantsoen op het paardeneigen aminozuurprofiel lijkt, des te beter het paard   ervan kan profiteren.

Om te onthouden:

• Eiwit is de meest aanwezige voedingsstof in het lichaam
• Eiwit zijn bouwstenen voor het lichaam
• Elk weefsel en elke cel in het lichaam bevat eiwit
• Een tekort aan eiwit heeft ernstige gevolgen voor de gezondheid en de prestaties van het paard
• Eiwit van hoge kwaliteit = meer voordeel voor het paard
• Een goed aminozuurprofiel dat aanleunt bij de aminozuur behoeften van het paardis belangrijk

Ruw- en krachtvoer als bron van eiwitten

Nu we weten wat een eiwit is en hoe de vertering werkt, gaan we naar de volgende stap. Namelijk de producten waar eiwitten in zitten. Paarden halen hun behoefte eiwit uit ruwvoer en uit krachtvoer. De behoefte van het paard hangt af van verschillende factoren zoals gewicht, groei, lactatie, dracht, arbeidsintensiteit, etc.. De kwaliteit van een eiwit in het ruwvoer kan sterk varieëren

Jonge grassen hebben in het algemeen een hoger gehalte eiwit dan bijvoorbeeld oudere grassen die daarenboven ook  vaak minder verteerbaar zijn. Als we naar hooi of voordroog kijken is het onderhoud van het grasland en tijdstip van de oogst erg belangrijk. Een goed onderhouden grasland zorgt voor ruwvoer dat voldoende eiwitten bevat. Daarnaast kun je er als stelregel aan toevoegen dat een eerste snede ook beduidend hoger in eiwit zit dan bijvoorbeeld een snede aan het eind van het seizoen.

Daarnaast halen paarden hun behoefte aan eiwit ook uit krachtvoer. Ook hierin is belangrijk: kwaliteit gaat boven kwantiteit. Als je bijvoorbeeld krachtvoer geeft met enkel granen, wees er dan van bewust dat dit niet voldoende is. De kwaliteit van de eiwitten in graan is simpelweg te laag. De hoogste kwaliteit eiwit is ingrediënten zoals wei-eiwitconcentraat. Dit concentraat vind je in mindere mate in krachtvoer, maar kan bijvoorbeeld wel aanwezig zijn in supplementen. De meestvoorkomende eiwitbronnen in krachtvoer is oliezaadmeel. Dat is eigenlijk het meel dat overblijft na de oliewinning. Voorbeelden zijn soja, raapzaad en lijnzaad. Het meest gebruikte eiwit in paardenvoer is waarschijnlijk sojameel. Dat komt omdat sojameel bekend staat als hoogwaardige eiwitbron, die goed verteerbaar is met een uitstekend aminozuurprofiel.

We hebben al veel artikelen over eiwitten geschreven en we hebben ze voor jou verzameld!

• Lees hier alles over de kwaliteit en kwantiteit van eiwitten
• Lees hier meer over de basisvoorwaarden voor opbouw van de bovenlijn
• Lees hier alles over spieropbouw bij paarden

Tips van de Cavalor experts

Na het lezen van dit artikel zul je veel meer weten over eiwitten. Maar welke producten kunnen bijdragen aan de (verhoogde) eiwitbehoefte van paarden? We hebben een lijst samengesteld met Cavalor-producten die rijk zijn aan eiwitten. Het is echter belangrijk om te onthouden dat een volledig en uitgebalanceerd rantsoen nog veel belangrijker is. Feed as you need!

Cavalor Probreed ​- Een eiwitrijke mix voor drachtige en lacterende merries en veulens jonger dan één jaar. De mix ondersteunt de goede ontwikkeling en evenwichtige groei van het veulen en houdt de merrie in goede conditie. Drachtige merries hebben een verhoogde behoefte aan eiwitten. Vanaf de 7de maand is het belangrijk om de merrie bij te voeren met een eiwitrijk voeder dat tevens rijk is aan sporenelementen en vitamines, zoals koper, zink, mangaan, calcium, fosfor en magnesium. Het veulen neemt steeds meer plaats in waardoor de druk op het verteringsstelsel stijgt. Makkelijk verteerbare eiwitten zijn nodig voor de ontwikkeling van het veulen en van de melkproductie.

Cavalor Strucomix Senior ​– dit is een vezelrijke structuurmix zonder haver afgestemd op de nutritionele noden van oudere paarden. De mix is makkelijk te kauwen en licht verteerbaar door geëxtrudeerde granen en hoogwaardige eiwitten. Deze eiwitten zorgen dat paarden makkelijk op gewicht blijven met spierbehoud.

Het is rijk aan vezels en bevat pro- en prebiotica ter ondersteuning van de darmwerking. Ideaal om je paard rustig en beheerst te houden. Bevat omega 3 & 6 vetten, mineralen en vitamines ter ondersteuning van de gezondheid ter versterking van de immuniteit.

Cavalor Strucomix Sport – dit is de eerste muesli mét vezels voor sportpaarden binnen het Cavalor sportvoeders gamma. Naast de toevoeging van vezels voldoet deze muesli daarbij ook volledig aan de extra behoefte aan energie, eiwitten en multivitaminen. Daarnaast bevat de muesli pré- en probiotica voor de ontwikkeling van een goede darmflora: de basis is voor een natuurlijk weerstand. De gepofte granen zorgen voor een goede opneembaarheid en vlotte vertering. Cavalor Strucomix Sport bevat sport essentiële multivitaminen die voldoen aan de verhoogde vitamine behoeften van paarden die prestaties moeten leveren. Cavalor Strucomix Sport is een level 2 voer voor paarden die regelmatig en actief getraind worden.

Cavalor Silhouette​ – dit is een vezelrijke muesli voor sobere rassen en paarden die snel aankomen. Het voorziet in de behoefte aan alle essentiële voedingstoffen zoals eiwitten, vitaminen en mineralen. Het is laag in zetmeel (6%) en suiker (5%) en je paard haalt de energie uit vezels. Daarbij bevat het licht verteerbare eiwitten met een aminozuurprofiel dat dicht bij dat van de paardenspier aansluit. Dit zorgt voor behoud van spieren bij het bekomen van een gezond gewicht.